Kalmeert de natuur de hersenen en geneest het lichaam?

Onze hersenen zijn voor het grootste deel niet geëvolueerd in een stedelijke omgeving. Toch zal binnen enkele decennia bijna 70 procent van de wereldbevolking in steden wonen. Ondanks de welvaart die we met steden associëren, is verstedelijking een belangrijk gezondheidsprobleem. Het hoge tempo van het stadsleven is een bron van stress. We zien de gevolgen voor de hersenen en het gedrag van mensen die in een stad zijn opgegroeid of wonen.

Aan de positieve kant zijn stadsbewoners gemiddeld welvarender en genieten ze betere gezondheidszorg, voeding en sanitaire voorzieningen. Aan de andere kant zijn ze kwetsbaarder voor chronische ziekten en hebben ze te maken met een meer stressvolle en veeleisende sociale omgeving en grotere ongelijkheid. Stedelingen hebben 21 procent meer kans op angststoornissen. In het geval van stemmingsstoornissen stijgt dit risico tot 39 procent.

Een onderzoek gepubliceerd in Nature legt een verband tussen wonen in een stedelijke omgeving en gevoeligheid voor sociale stress. MRI-scans laten zien dat een grotere blootstelling aan stedelijke omgevingen kan leiden tot een verhoogde activiteit in de cerebellaire amygdala, een deel van de hersenen dat gekoppeld is aan emoties zoals angst en de productie van stressgerelateerde hormonen. Volgens het onderzoek speelt de cerebellaire amygdala "een belangrijke rol bij angststoornissen, depressie en andere gedragingen die vaker voorkomen in steden, waaronder geweld".

De onderzoekers ontdekten ook dat mensen die de eerste 15 jaar van hun leven in stedelijke gebieden woonden, een verhoogde activiteit hadden in het gebied van de hersenen dat helpt bij het reguleren van de cerebellaire amygdala. Als je in een stad bent opgegroeid, ben je dus mogelijk kwetsbaarder voor stress dan mensen die daar later zijn gaan wonen.

Volgens schrijver en professor David Gessner veranderen we in 'hoog gespannen' dieren. Het is alsof er elke 30 seconden een wekker afgaat in onze hersenen, waardoor ons vermogen om ons langere tijd te concentreren wordt ondermijnd. Het stadsleven brengt een constante behoefte met zich mee om informatie te filteren, afleidingen te vermijden en beslissingen te nemen. We geven onze hersenen weinig tijd om te herstellen.

Hoe kunnen we het tempo vertragen? De oplossing lijkt in de natuur te liggen. Cognitief psycholoog David Strayer veronderstelt dat "in de natuur zijn onze prefrontale cortex, het controlecentrum van onze hersenen, laat vertragen en rusten, als een overbelaste spier".

Studies hebben aangetoond dat zelfs korte interacties met de natuur de hersenen kunnen kalmeren. Gregory Bratman van Stanford University voerde een experiment uit waarbij deelnemers 50 minuten in een natuurlijke of stedelijke omgeving wandelden. Mensen die een wandeling in de natuur maakten, ervoeren een afname in angst, ruminatie en negatieve emoties, evenals een toename in hun geheugencapaciteit. Het team van Bratman ontdekte zelfs dat wandelen in de natuur bijdroeg aan een afname van ruminatie, de ongezonde maar veel voorkomende gewoonte om de oorzaken en gevolgen van negatieve ervaringen opnieuw te bespreken. Hun studie toonde ook aan dat de zenuwactiviteit in het gebied van de hersenen dat in verband wordt gebracht met het risico op psychische aandoeningen afnam bij deelnemers die in de natuur wandelden, in tegenstelling tot deelnemers die in stedelijke gebieden wandelden.

Koreaanse onderzoekers bestudeerden de verschillen in hersenactiviteit tussen vrijwilligers die alleen naar stedelijke landschappen keken en vrijwilligers die alleen naar natuurlijke landschappen keken. MRI-scans van degenen die stedelijke beelden te zien kregen toonden een toename in de bloedstroom naar het cerebellaire amygdala gebied. Daarentegen vertoonden degenen die werden blootgesteld aan natuurlijke scènes een verhoogde activiteit in hersengebieden die worden geassocieerd met empathie en altruïsme.

Onderzoekers in Japan hebben ontdekt dat mensen die deelnemen aan shinrin-yoku, of 'bosbaden', 'nuttige bacteriën, essentiële oliën van planten en negatief geladen ionen' inademen, die samenwerken met darmbacteriën om het immuunsysteem van het lichaam te stimuleren en de geestelijke en lichamelijke gezondheid te verbeteren.

Regelmatig tijd doorbrengen in de natuur is geen wondermiddel voor geestelijke gezondheid, maar het is wel een essentieel onderdeel van psychologische gezondheid en veerkracht. De natuur helpt ons om te gaan met de moeilijkheden van het leven en om te herstellen. Zelfs stadsbewoners kunnen gemakkelijk genieten van de natuur - in een plaatselijke tuin, park of wandelpad - om hun overwerkte hersenen een pauze te geven.